Hugo van Kuyck, de architect van D-day

Hugo van Kuyck uit Antwerpen heeft een belangrijke rol gespeeld in de voorbereiding van de landingen in Normandië. Hij had een groot aandeel in de precieze kaarten van de stranden waarop de Geallieerden in 1944 landden.

Aan creativiteit ontbrak het hem niet. Gefascineerd door de zee creëert hij in 1917, op 15 jarige leeftijd, zijn eerste zeilboot: Zwaluw 1. hij behaalt het diploma van burgerlijk ingenieur en architect, waarna hij stage loopt in het atelier van Horta. Daarenboven legt hij in 1937 het brevet schipper-ter-kustvaart af en ontwerpt de Askoy, een zeiljacht.

Voor de oorlog was hij docent aan de Yale University in de Verenigde Staten en gaf hij cursussen over bouwtechnieken aan het Massachusetts Institute of Technology. In België gaf hij lezingen over stedenbouw.

Verrast door de komst van de Duitsers, vluchtte hij eerst naar Engeland en vervolgens naar de Verenigde Staten, waar hij zich na de Japanse aanval op Pearl Harbor bij het Amerikaanse leger aansloot. Hij werd luitenant-kolonel en werd in 1943 overgeplaatst naar het Assault Training Center in Engeland waar Generaal Omar Bradley hem het in kaart brengen van de Normandische kust toevertrouwde (Mapping and Aerial Photo Section).

Maandenlang vloog hij op lage hoogte over het bezette Normandië en bracht duizenden foto’s mee terug, waarmee hij niet alleen het reliëf van de kustlijn kon bestuderen, maar ook de stromingen en de hoogte van het water naar gelang de getijden. Dit werk was des te belangrijker omdat de zeekaarten van die tijd in deze gebieden onnauwkeurig waren.

Van Kuycks waarnemingen brachten hem ertoe de extrapolaties van de geallieerde specialisten met betrekking tot de voorspelbare waterstanden volgens de getijden in juni 1944 te corrigeren en zo bij te dragen tot het succes van Operation Overlord. Dit was iets van groot belang. Alleen al door te landen waar de landingsboten de bodem raakten, konden de mannen een paar meter winnen. En geladen als ze waren, zouden ze anders verdrinken. De landing in Dieppe, die in augustus 1942 op een ramp was uitgelopen, was uitgevoerd zonder kaarten…

BIGOT

BIGOT was een beveiligingsrubricering uit de Tweede Wereldoorlog op het hoogste beveiligingsniveau. Zelfs hoger dan ‘Top Secret’. BIGOT stond voor British Invasion of German Occupied Territory en was door Churchill gekozen voordat Amerika bij de oorlog betrokken raakte. Deze benaming bleef, zelfs toen Eisenhower de planning overnam, bestaan.

“De kaarten en documenten van BIGOT werden gemaakt in geïsoleerde cocons van geheimhouding. Een ervan was verborgen in het warenhuis Selfridges in Londen; BIGOT-medewerkers gingen Selfridges binnen en verlieten het via een achterdeur, velen van hen wisten alleen dat zij stukjes informatie verstrekten die op de een of andere manier bijdroegen aan de oorlogsinspanning. Anderen met BIGOT-machtigingen werkten voor geallieerd personeel, verspreid over Londen en Zuid-Engeland. Het BIGOT-project was zo beperkt dat toen Koning George een commandoschip bezocht en vroeg wat er achter een met gordijnen afgesloten compartiment was, hij beleefd werd geweigerd omdat, zoals een schildwachtofficier later zei, “Niemand mij had verteld dat hij een Bigot was”…

Van Kuyck legde zijn taken, voor de BIGOT, uit in een lezing in 1948:

Als een logisch gevolg van dit werk gaf hij ook advies in de ontwerpfase over de zeewaardigheid van de ‘Ducks’-landingsvoertuigen die het succes van de operatie moesten verzekeren. Daarnaast was zijn voorbereidend werk ook van onschatbare waarde voor de aanleg van de kunstmatige havens van Arromanches en Omaha Beach. Op 6 juni ontscheept hij als één van de weinige Belgen op Omaha Beach met de Beach Survey Party. Zijn taak tijdens de 7de aanvalsgolf is de draagkracht van het strand in te schatten, opdat zwaar materieel het vaste land vlot kan bereiken. Majoor Van Kuyck werd daarna overgeplaatst naar het Engineer Technical Intelligence Team om de Amerikaanse landingen in de Stille Oceaan voor te bereiden.

Deze discrete Belgische held overleed in 1975 en liet zijn archief na aan het toenmalige Centrum voor Onderzoek en Historische Studies van de Tweede Wereldoorlog (nu Ceges) en aan de Stad Antwerpen en het Maritiem Museum Antwerpen. Van Kuyck heeft nooit een oordeel geveld over de manier waarop de D-Day landingen plaatsvonden, legt hij uit. Zijn enige oordeel was dat zoiets nooit meer mocht gebeuren. Hij was doodsbang voor de gruwel van de oorlog.

Na D-Day en de nasleep daarvan adviseerde de Belgische officier – gedemobiliseerd met de rang van luitenant-kolonel – opnieuw de zegevierende legers op Walcheren, in Birma en op Okinawa. Maar de terugkeer naar België was een koude douche: “Omdat hij geen gehoor had gegeven aan de oproep van de Belgische regering in Londen, omdat hij al naar de Verenigde Staten was vertrokken, werd hij berecht wegens desertie! De Amerikaanse generaal Armstrong moest een dossier inleveren om aan de krijgsraad te bewijzen dat hij de gemeenschappelijke zaak had gediend.

Het Belgische leger “vergaf” hem door hem tot eresergeant te benoemen, daarna tot reserve-korpskapitein.

Na zijn terugkeer hervat hij zijn beroep als architect en bouwt hij de gebouwen van Alcatel in Antwerpen. Hij blies ook zijn oude passie nieuw leven in en ontwierp een boot, de Askoy II, die in de jaren zeventig door een zekere Jacques Brel naar de Markiezen werd gebracht. Hugo Van Kuyck stierf, volledig vergeten, in 1975.