Amerikaanse luchtlandingen

Op de avond van 5 juni, ongeveer een half uur voor zonsondergang, toen de voorste schepen van de zee-aanvalsmacht het afgebakende vaarroutes in voeren, op weg naar Frankrijk, stegen de Pathfinders van de Amerikaanse en van de Britse luchtmacht op van hun vliegvelden in Engeland om hun bakens te ontsteken in de velden van Normandië. Op die manier konden de Amerikaanse luchtlandingen beter plaatsvinden door de afgebakende dropzones die voor de piloten zichtbaar zouden moeten geweest zijn. Dit bleek achteraf toch niet zo eenvoudig als het leek.

Kort na middernacht deden deze kleine voorhoedes van elitetroepen in alle stilte hun werk in het vijandelijk gebied. De Britse om de afspringzones van de 6de Lucht landingsdivisie ten noordoosten van Caen, op de oostflank, af te bakenen, de Amerikaanse om soortgelijke afspringzones te markeren aan beide kanten van de Merderet en langs de weg van Carentan en in de omgeving van Sainte-Mère-Église.

Achter hen volgden 1200 vliegtuigen, die bijna 20.000 man naar het strijdtoneel brachten. Daarachter kwamen de zweefvliegtuigen, waarvoor de parachutisten het terrein moesten effenen. De Amerikanen gooiden, tijdens deze Amerikaanse luchtlandingen, twee divisies in het strijdtoneel. De 82nd Airborne division en de 101st Airborne Division.

De landing van de Amerikaanse 101st Airborne division, die zo zorgvuldig was voorbereid aan de hand van de beschikbare informatie mogelijk was, besloeg op de kaart een gebied van 40 km bij 25 km breed, terwijl kleine geïsoleerde groepen zelfs nog verder weg neerkwamen. Weinigen van hen hadden ook zelfs maar een kleine kans zich bij de divisie te voegen. De mannen waren, naar het schijnt, zonder nadenken aan de wind prijsgegeven en kwamen in de streken terecht achter Utah Beach.

De Amerikaanse 82nd Airborne divisionkwam er iets beter van af en dat was vooral te danken aan het feit dat een regiment tamelijk dicht bij de doelen neerkwam, maar van de rest van de divisie kwam slechts 4 % in hun zones ten westen van de Merderet terecht. Daardoor konden de taken van de divisie ten westen van de Merderet en aan de overgangen van de Merderet en de Douve niet volbracht worden. De divisie was een regiment geworden.

Het wordt licht…

Bij het aanbreken van de dag, na de Britse en Amerikaanse luchtlandingen en toen de amfibische landingen uit zee begonnen, telde de 101ste Luchtlandingsdivisie (6600 man) nog slechts 1100 man. Tegen de avond was de sterkte weer gegroeid tot 2500 man. De 82ste Luchtlandingsdivisie, die op de eerste dag minstens 4000 man miste, had drie dagen later nog maar een derde van haar sterkte. Beide divisies hadden grote hoeveelheden uitrusting en bijna hun gehele met zweefvliegtuigen aangevoerde artillerie, waarvan het grootste deel in de Merderet en de Douve terechtgekomen was, verloren.

Maar het opmerkelijke feit deed zich voor dat door dit verspreide neerkomen van de mannen zo’n grote verwarring bij de vijand was ontstaan dat het onmogelijk was reserves te sturen voor steun aan de verdedigers van de stranden. Toen de Amerikaanse 4de Infanteriedivisie arriveerde om op Utah Beach te landen, was de slag in die sector eigenlijk al gewonnen.

Nooit heeft men een samenhangend verhaal kunnen distilleren uit de verspreide gevechten die op die dag door de geïsoleerde groepen van de luchtlandingsdivisies geleverd werden. Het is niet waarschijnlijk dat een dergelijk verhaal ooit samengesteld zal kunnen worden. De individuele prestaties van vele mannen, die dapper alleen vochten, of in groep, zullen nooit bekend worden. Toch slaagde auteur Ian Gardner er in om veel van die individuele prestaties over de acties van de 101ste samen te bundelen met het boek ‘Tonight We Die As Men’.

De Pathfinders van de luchtlandingsdivisies deden geen goed werk. Velen slaagden er niet in de afspringzones te vinden en te markeren; sommige bakens ontbraken helemaal, vooral ten westen van de Merderet in een gebied waar het wemelde van de Duitsers, andere werden verkeerd geplaatst.

Naast de Pathfinders had je ook gevechtsgroepen zoals de ‘Filthy Thirteen’ die de opdracht kregen om achter vijandelijke linies aan te vallen en obstakels of verdedigingen uit te schakelen alvorens de initiële Britse en Amerikaanse luchtlandingen begonnen.

Piloten die voor het eerst onder vuur kwamen en van wie er velen ‘onvoldoende geïnstrueerd waren’, voerden wilde ontwijkingsacties uit, raakten in de wolken de weg kwijt en vlogen over hun doelen heen. Velen naderden te snel en te hoog het doel en maakten daardoor het parachutespringen extra gevaarlijk.

Generaal-majoor Maxwell Taylor, bevelhebber van de 101ste, werd gedropt met een kern van zijn divisiestafkwartier. Hij spande zich de hele dag in om contact te maken en enige orde te scheppen in de chaos. Hij voelde zich ‘alleen op Cotentin’. Uiteindelijk kan men een vaag beeld krijgen uit de rapporten van een half dozijn kolonels die stuk voor stuk probeerden een groep van 75 tot 200 man om zich heen te verzamelen, geholpen door het veelbetekenende klik-klak van de crickets, een instrument waarmee een kliksignaal gemaakt kon worden en waarmee alle mannen waren uitgerust.

Door een zeldzaam toeval kreeg een kleine groep mannen de kans om de bevelhebber, luitenant-generaal Wilhelm Falley, van de Duitse 91ste Divisie te doden toen die van een bespreking naar zijn stafkwartier terugkeerde. Daardoor werd de Duitse 91ste Divisie, die speciaal was opgeleid in de verdediging tegen aanvallen door luchtlandingstroepen van haar commandant beroofd en ernstig gehandicapt.

Terwijl vele Duitse officieren geloofden dat dit het begin was van de grote geallieerde aanval die zo lang verwacht was en dat het strijdtoneel Normandië was, waren er anderen die twijfelden, onder wie luitenant-generaal Speidel (Rommels chef-staf) en generaal Blumentritt (von Rundstedts chef-staf). Daardoor kwam de Duitse militaire machinerie veel te traag op gang, werden de geringe reserves achter de hand gehouden, bleven de tanks werkeloos, Rommel buiten het contact, en bleef Hitler slapen. Al die omstandigheden gaven de luchtlandingstroepen op de westflank een voorsprong waarvan ze zich aanvankelijk natuurlijk niet bewust waren, maar die hen redde van het gevaar vernietigd te worden.

Sainte-Mère-Église

Het verhaal van de 82ste Luchtlandingsdivisie is gauw verteld. Twee regimenten ervan, die de taak hadden om het gebied ten westen van de Merderet in de bocht van de Douve te zuiveren, waren niet in de strijd. Daarom moest één regiment de eer redden en de enige duidelijk herkenbare strijd leveren. Terwijl tientallen mannen probeerden uit het drassige land langs de Merderet te komen naar het droge land, was het derde regiment in een tamelijk gesloten groep ten noordwesten van Sainte-Mère-Èglise neergekomen. Dat was niet aan het toeval te danken maar aan de vaste wil van de piloten hun doelen te vinden.

Lang voor het aanbreken van de dag veroverde luitenant-kolonel Krause , die met ongeveer een kwart van zijn bataljon aan de rand van Sainte-Mère-Église neergekomen was, de stad, zonder te wachten tot hij meer mannen bij elkaar had. Hij verraste de vijand volkomen en begon onmiddellijk een stevige basis in te richten. Tegen de middag was de stad vast in handen.

De 82ste Luchtlandingsdivisie was neergekomen aan de rand van het verzamelgebied van de Duitse 91ste Divisie en haar positie was van het begin af aan veel gevaarlijker dan die van de 101ste Divisie. Alle troepen, hoe fragmentarisch ook, waren onmiddellijk door vijanden omringd en nauwelijks waren de mannen neergekomen of ze moesten vechten voor hun leven. Enkele kleine groepen van 50 tot 60 man vochten de hele dag door in de greppels en heggen, soms op nog geen 1000 meter afstand van andere groepen, waarmee ze onmogelijk contact konden maken. Soms wisten ze niet eens dat die er waren.

Het resultaat van de Amerikaanse luchtlandingen

De prestaties van de 101ste en de 82ste Luchtlandingsdivisie op D-Day kunnen slechts beoordeeld worden aan de hand van fragmentarische gebeurtenissen. Aan het eind van de dag waren de divisies er niet in geslaagd om volledig contact met elkaar te maken. De ene zowel als de andere dacht dat ze minstens twee derde van haar troepen verloren had tijdens de Amerikaanse luchtlandingen. De ene noch de andere had reden om tevreden te zijn en geen van beide hadden ze een flauw besef van wat er gebeurd was. Ze konden niet anders doen dan wachten tot de nieuwe dag aanbrak.

Gelukkig heerste er bij de vijand een verwarring. Eindeloos bestookt uit de lucht, gehinderd door het feit dat er juist op het tijdstip van de aanval een conferentie van hooggeplaatste officieren aan de gang was in Rennes, was de verdeeldheid van de Duitsers, van wie de verbindingen verbroken waren en die naar het schijnt er een voorgevoel van hadden dat alles verkeerd zou lopen, even fragmentarisch als die van de parachutisten. Velen gaven zich zonder slag of stoot over.

Majoor von der Heydte, bevelhebber van het Duitse 6de Parachutisten-regiment, waarschijnlijk één van de beste vijandelijke regimenten in het Carentan-gebied, zei dat het hem grote moeite kostte bevelen los te krijgen van zijn meerderen. Op de kerktoren van Sainte-Come-du-Mont kon hij met eigen ogen de aanval uit zee op de westflank zien. Die leek hem bijna vredig, vreemd onwerkelijk. ’s Middags scheen de zon en het hele beeld herinnerde hem aan ‘een zomerdag op de Wannsee’. De geweldige drukte van de landingsboten, met op de achtergrond de vage grijze vormen van de oorlogsschepen.

Von der Heydte stuurde zijn drie bataljons in de strijd, één naar het noorden om een aanval te doen op Sainte-Mère-Église, het tweede naar het noordoosten om de flank aan de zeekant bij Sainte-Marie-du-Mont te beschermen, het derde naar Carentan. Von der Heydte verloor het contact vrijwel onmiddellijk. De georganiseerde tegenstand op de westflank was afgebrokkeld.