Geallieerden op D-day

De meeste mensen weten wel dat de Amerikanen, Britten en Canadezen deel uitmaakten van de geallieerde op D-day. Maar ook kleinere landen speelden een belangrijke rol in hun bijdrage aan deze historische dag. Zowel in de voorbereidingen als in de dagen na de landingen. In dit artikel maken we een overzicht van de geallieerden op D-day en bespreken we welke rol ze hebben gespeeld.

Groot Brittanië

De Britten waren voor de Duitsers één van de meest hardnekkige tegenstanders doorheen de Tweede Wereldoorlog. Ze hadden al tegen elkaar gevochten in Frankrijk, Griekenland, Noorwegen, Noord-Afrika en in het luchtruim van Europa. Daarnaast blokkeerde de Britse vloot Duitsland waardoor ze werden afgesneden van economische activiteiten over zee.

Nu stonden ze op het punt één van de grootste bijdragers te zijn voor de bevrijding van het door Duitsland bezette West Europa.

Desondanks de Verenigde Staten over veel meer soldaten en middelen beschikte, was het voor de Britten eerder een zaak van nationale trots om één van de grootste bijdragers te zijn onder de geallieerden op D-day. Twee van de vijf stranden werden toegewezen aan de Britse troepen, Sword– en Gold beach. De bevelhebbers voor de grond- lucht en marine voor deze slag waren allemaal Britten.

De Verenigde Staten

De Verenigde Staten was het economische kanon achter de westelijke geallieerden op D-day daarnaast ook nog eens de grootste bijdrager betreft het troepenaantal.

De Amerikanen bestormden onder meer Omaha beach, Utah beach en Pointe du Hoc. En, samen met de Britten, zette ze elk hun luchtlandingsdivisies in achter de Duitse linies. Het merendeel van de schepen en landingsvaartuigen waren van Amerikanen. Ook waren het vooral de Amerikaanse piloten, samen met de Britse RAF, die het luchtruim moesten controleren.

De opperbevelhebber voor de landingen in Normandië was Generaal Eisenhower.

Terwijl de Britten vastliepen op de Duitse krachten in en rond Caen, konden de Amerikanen in het westen van Normandië een doorbraak (Operation Cobra) forceren waardoor de Duitsers verplicht werden massaal terug te trekken.

In de nasleep van D-day en Operation Overlord waren het vooral de Amerikanen die het strijdtoneel in West-Europa dicteerden.

Canada

In samenwerking met het Britse bevel, vormden de Canadezen de derde grootste kracht van de geallieerden op D-day en verdere operaties in West Europa.

De Canadezen hadden ook nog eens veel ervaring met amfibische landingen in Frankrijk toen ze een enorm aantal verliezen leden tijdens de desastreuze aanval op Dieppe. Ze maakten goed gebruik van die ervaring tijdens hun landing op Juno beach, de landingszone die hen werd toegewezen op D-day.

Ze speelden ook een cruciale rol in de acties die hebben geleid tot het einde van de campagne in Normandië toen ze de Duitsers omsingelden in de zak van Falaise.

Frankrijk

Duizenden Franse verzetsstrijders riskeerden hun leven voor de basis en voorbereidingen van de geallieerden D-day. Ze saboteerden spoorwegen, treinen, wegen, telefoonlijnen om de mobiliteit en communicatie van de Duitsers te verzwakken. Toen de landingen plaatsvonden vormde ze een irritante bedreiging voor de Duitsers achter hun linies.

Sinds de val van Frankrijk in 1940, verzamelde de vrije Franse soldaten zich in Groot-Brittanië. Tegen d-day waren ze met ongeveer 400.000 man. Sommigen landde als parachutist in samenwerking met de Britten. De meeste arriveerde op de stranden in augustus om zich aan te sluiten bij de rest van de geallieerden in Normandië.

Polen

Na de val van Polen in 1939, vluchtte tienduizenden Poolse soldaten naar het Zuiden om zo snel mogelijk in het vrije Europa te geraken. Ze vormdde uiteindelijk een volledige eenheid in de Britse luchtmacht en werden verder nuttig ingezet ter ondersteuning van de geallieerde legers tijdens de campagne in Normandië om onder meer de Canadezen te helpen met de omsingeling van de zak van Falaise. Onder de geallieerden op D-day, werden er voornamelijk Poolse zeemannen en piloten ingezet.

Nederland

De kleine maar niet onverdienstelijke Nederlandse bijdrage aan D-day zelf bestaat uit een aantal schepen en vliegtuigen. Later komt de Prinses Irene Brigade in actie.

Dertien Nederlandse motortorpedoboten beschermen tijdens de invasie geallieerde landingsschepen. Daarnaast ondersteunen een twintigtal koopvaardijschepen, waaronder tien sleepboten, de invasie. De sleepboten slepen niet alleen oorlogsmaterieel maar doen ook mee aan reddingsoperaties. Twee kanonneerboten varen in konvooi naar Frankrijk en vechten mee. De Nederlandse kanonneerboot Hr. Ms. Flores is zo actief dat ze tegen de avond al haar munitie verschoten heeft. De Flores schakelt de bemanning van drie bunkers bij Arromanches uit. Ook de kanonneerboot Soemba weet van wanten. Door hun uitstekende inzet tijdens D-Day geven de Engelsen de schepen de bijnaam ‘The Terrible Twins’. De verouderde kruiser Sumatra wordt tot zinken gebracht om als golfbreker een kunstmatige haven bij Arromanches te beschermen.

Ook Nederlandse piloten worden ingezet op D-day. Op de avond van de 5e juni worden twaalf bemanningen van het Nederlandse 320e squadron gebriefd. Onder commando van de RAF voeren ze op 6 juni met B-25 Mitchell bommenwerpers vanuit Engeland luchtoperaties uit in Frankrijk. Het squadron lijdt verhoudingsgewijs forse verliezen: 25 man sneuvelen en acht bommenwerpers keren niet terug.

Twee maanden na de invasie, in augustus 1944, landt de Prinses Irene Brigade in het Franse Arromanches. De Brigade is opgericht op 11 januari 1941 in Engeland en bestaat uit Nederlandse militairen en Engelandvaarders. In totaal zijn ruim 1300 Nederlandse grondmilitairen ingezet om Europa te bevrijden. De Brigade vecht mee bij Pont-Audemer en Saint-Côme en later ook in België tegen de Duitsers. Ook speelden ze een rol bij de bevrijding van Nederland.

België

Bij de geallieerden op D-day die aan land gingen, waren er geen Belgen. De Eerste Groepering was op 6 juni immers nog niet volledig operationeel. Bovendien wilden de Belgische én Britse legerleiding voorkomen dat Pirons eenheid (Brigade Piron), de enige grote Belgische landmachteenheid op dat ogenblik, al tijdens de eerste uren en dagen van de invasie vernietigd zou worden. Bij vele manschappen heerste hoe dan ook ontgoocheling.

Wie er op die historische zesde juni 1944 wél bij waren, waren de piloten van de Belgische Sectie bij de RAF. Zo vlogen de squadrons 349, 350 en 609 missies ter ondersteuning van de invasietroepen. In de weken vooraf hadden ze trouwens ook al hun steentje bijgedragen aan de voorbereiding van de landing, en doelen in Noord-Frankrijk bestookt. De Belgische smaldelen behoorden tot de Britse Second Tactical Air Force (2 TAF), die samen met de Amerikaanse Ninth Air Force het luchtoverwicht moest verzekeren.

Ook de ‘Belgische’ korvetten Godetia en Buttercup waren op 6 juni 1944 van de partij. Ze werden ingezet in het kader van Operatie Neptune, het maritieme luik van Overlord. Samen met andere korvetten en destroyers stonden ze in voor de bescherming van de transportschepen én de slagschepen. De bemanningen van de zware oorlogsbodems werden immers volledig in beslag genomen door hun hoofdtaak: vuursteun geven aan de invasietroepen en de Atlantikwall beschieten.

Aangezien België in 1940 geen marine had, mag het verwondering wekken dat Belgische zeelui een bescheiden maar reële bijdrage konden leveren aan de gigantische militaire operatie in Normandië. Die bijdrage beperkte zich trouwens niet tot de inzet van de twee korvetten.

Nadat hij een jaar gediend had als tweede in bevel op de Buttercup, kreeg lieutenant commander Georges Timmermans het commando over het Britse 202de Flottielje. Op D-day brachten zijn LCI’s het 48ste Regiment Royal Marines naar Juno Beach. De vaartuigen, waaronder Timmermans’ eigen LCI 525, werden zwaar onder vuur genomen, maar slaagden er toch in om de meeste marinecommando’s aan land te zetten. Urenlang werd er heen en weer gependeld tussen de grote transportschepen en het strand, voor alle troepen aan land waren – de LCI 525 deed vijfmaal ‘de navette’. De dag na de landing ging Timmermans in Courseulles aan land en daarmee was hij wellicht de eerste Belg die bevrijd Frankrijk betrad. Een week later kreeg de Belgische officier een bijzondere opdracht. Op 14 juni namelijk stapte generaal De Gaulle over van de torpedobootjager La Combattantein het landingsvaartuig van Timmermans. De Belgische gezagvoerder en zijn Britse bemanning brachten de leider van de Vrije Fransen na vier jaar afwezigheid terug naar zijn vaderland en waren zo getuige van een belangrijke historische gebeurtenis.

Behalve Timmermans maakten nog enkele andere Belgen de invasie mee aan boord van een geallieerd schip. Zo ook de Joodse Belg Michel Brodsky, die op een escorteschip diende voor Gold Beach. In dezelfde sector was ook zeeloods E. Herreman actief, die voordien in opdracht van de Britse Admiraliteit in Sierra Leone had gewerkt. En vaandrig A. Jansen voerde op 6 juni het bevel over een van de motorboten die de landingsvaartuigen in de Amerikaanse sector Utah Beach beschermde.

Op 7 augustus landde Brigade Piron met zijn mannen in Arromanches, aan de Normandische kust, waar ze actief betrokken waren bij de Slag om Normandië, bijvoorbeeld bij Operatie Paddle, bedoeld om de opmars van het Duitse leger naar de Seine tegen te houden. De Brigade rukte verder op naar het noorden en op 3 september 1944 staken Piron en zijn mannen de Frans-Belgische grens over. Een dag later bevrijdden ze Brussel. Daarna was de brigade betrokken bij de bevrijding van Nederland.

Tsjecho-Slowakije

Zoals de Polen, vormde de Tsjechen hun eigen eenheden binnen de RAF. Op die manier hadden ze hun bijdrage in het luchtruim tijdens D-day. Ook al waren er geen Tsjechische grondtroepen actief in de eerste weken van de campagne, er vochten wel vaak Tsjechische vluchtelingen mee onder de vlag van een ander land.

Denemarken

Like the Belgians, the Danes contributed sailors to the fleet transporting troops across the Channel.

Net zoals de Belgen, droegen de Denen ook bij aan het transporteren van troepen over het kanaal van Groot Brittannië naar Normandië.

Noorwegen

Net zoals meerdere landen die bezet werden door Duitsland, vluchtte velde Noorse soldaten naar Groot Brittanië. Een deel van hun maakte deel uit van de Britse eenheden onder meer hadden ze een eigen commando eenheid voor speciale operaties.

Australië

Tijdens de eerste Wereldoorlog, besloot Australië hun steentje bij te dragen door hun beste soldaten als versterking te bieden aan de Britse strijdkrachten. Dit deden ze nu ook weer in de Tweede Wereldoorlog.

Op D-day, werden er ongeveer 2000 Australiërs ingezet om te dienen in het luchtruim en bombardementen uit te voeren op de Duitse troepen. 500 zeemannen diende in de geallieerde vloot.

Kleine aantallen van Australische grondtroepen sloten later aan in de campagne van Normandië.

Australische luchtsquadrons bleven na D-day de geallieerden troepen ondersteunen. Ze opereerden vaak vanuit bevrijde vliegveldjes in normandië.

Nieuw-Zeeland

Desondanks er geen Nieuw-Zeelandse formaties deelnamen aan de landingen op D-day waren ze eerder individueel verdeeld over de geallieerde strijdkrachten. Ze vlogen vaak met gevechtsvliegtuigen of bommenwerpers, vochten in eenheden van andere landen en konden vaak een meerwaarde bieden als radar specialist. Een officiële waarnemer van Nieuw-Zeeland lande samen met de Britten op D-day.

Luxemburg

Zelfs het kleine Hertogdom Luxemburg droeg bij aan de campagne. Voor de oorlog bedroeg het aantal soldaten in hun leger 50 man. Wanneer ze een militaire parade hielden, gebruikte ze brandweerlui, verkleed als soldaat, om het aantal zogezegd op te trekken.

Maar toch, ze droegen een handvol soldaten bij aan de geallieerden die meehielpen aan de bevrijding van Europa.