Operation Pointblank

Het primaire doel van Operation Pointblank was om de aanwezigheid van de Duitsers in het luchtruim af te zwakken of te vernietigen. Dit om de Duitsers te beletten luchtsteun te geven aan de frontlinies en om te verzekeren dat de Luftwaffe geen rol van betekenis meer zou spelen bij de invasie van West-Europa (D-day).

In juli 1943 gaf COSSAC blijk van zijn bezorgdheid:

“Het belangrijkste kenmerk van de Duitse luchtmacht in West-Europa is de onafgebroken groei van de jachtvliegtuigensterkte die, als daaraan geen paal en perk gesteld wordt, een zodanige omvang zou kunnen bereiken dat er aan een amfibische landing niet te denken valt. Daarom is het in de eerste plaats noodzakelijk dat de Duitse luchtsterkte tussen nu en het moment van de aanval wordt teruggebracht en verminderd… Die voorwaarde zal, sterker nog dan alle andere, bepalen of een amfibische aanval op een gegeven datum gelanceerd kan worden.”

Ongeveer een maand eerder was het op een hoger niveau duidelijk geworden dat, tenzij de luchtsterkte van de vijand gebroken werd, ‘het letterlijk onmogelijk zou zijn de geplande bombardementen uit te voeren’. Er werd een nieuw plan opgesteld, dat Operatie Pointblank genoemd werd en dat de vernietiging van de Duitse Luftwaffe vooropstelde, zonder het doel van het bombardementsoffensief uit het oog te verliezen.

De belangrijkheid van de luchtmacht, vooral voor het welslagen van Operation Overlord, werd in de zomer van 1943 ten volle beseft. Het gecombineerde bombardementen-offensief werd in januari tijdens de conferentie van Casablanca afgesproken. Dit offensief moest de economische kracht van de vijand vernietigen en het moreel van het Duitse volk ondermijnen, voorlopig had het offensief nog geen resultaten gebracht waarmee men tevreden kon zijn. Het bevel voor Operation Pointblank werd tijdens de conferentie in Quebec in 1943 bevestigd.

De geallieerde luchtmacht, vooral de bommenwerper, had aan de oorlogvoering een nieuwe dimensie gegeven. Ondanks resultaten die op z’n zachtst gezegd onbeslist waren, en de voortdurende groei van de vijandelijke jachtvliegtuigensterkte, waren de bevelhebbers van de geallieerde strategische luchtmacht tot de conclusie gekomen dat zij het beslissende instrument in handen hadden: dat zij geheel alleen de overwinning konden behalen. Generaal Spaatz, commandant van de Strategische Luchtmacht van de Verenigde Staten (USSTAF), geloofde zelfs dat Overlord overbodig was.

Air Chief Marshal Harris van het RAF Bomber Command, zijn Britse tegenhanger, was het met hem eens. Generaal Arnold, de vertegenwoordiger van het Amerikaanse luchtwapen bij de Gezamenlijke Chefs van Staven, was tot een soortgelijke conclusie gekomen. Geen van die bevelhebbers had bezwaar tegen Overlord; geen van allen ergerden zij zich aan de eisen die aan hun strijdkrachten gesteld werden. Ze geloofden dat als zij zouden doorgaan met hun bombardementenoffensief, de zaak vanzelf in orde zou komen en de gestelde doelen bereikt zouden worden.

Bevoegdheid tijdens Operation Pointblank

De houding van de ‘baronnen van Bomber Command’ maakte het onvermijdelijk dat er een ernstige commando-crisis zou volgen op de benoeming van een opperbevelhebber voor Operatie Overlord. Generaal Eisenhower wees daar al spoedig op. ‘Het strategische luchtwapen is vrijwel het enige wapen dat de opperbevelhebber ter beschikking heeft om het algemene verloop van de strijd te beïnvloeden.’

Geen enkele opperbevelhebber had de houding van de commandanten van de luchtmacht kunnen slikken, omdat die inbreuk maakte op zijn commandobevoegdheid. Als hij niet het commando over de luchtmacht had, was de opperbevelhebber machteloos, zou hij alleen maar het sein voor de aanval kunnen geven en zou hij daarna dagen, misschien zelfs weken moeten afwachten zonder dat hij het verloop van de strijd effectief kon beïnvloeden. De verklaring die Eisenhower op 3 maart aan Churchill zond, namelijk dat hem niets anders overbleef ‘dan naar huis te gaan’, en zijn daarop volgende melding aan Washington, gedateerd 22 maart, dat ‘tenzij de kwestie onmiddellijk geregeld werd, hij om ontheffing van zijn commando zou verzoeken’, was in geen enkel opzicht overdreven.

Waar het om draaide was dat de opperbevelhebber in zijn conflict met de commandanten van de strategische luchtmacht, en in zekere zin met de Britse premier en de chefs van staven, de nadruk legde op het feit dat land-, zee- en luchtstrijdkrachten drie takken van één enkel wapen geworden waren. Een opperbevelhebber moest het bevel hebben over alle drie takken, en daarbij was het onvermijdelijk dat die drie takken iets van hun identiteit moesten prijsgeven.

Overigens waren de eisen van Overlord en van Pointblank, niet onverenigbaar. Eisenhower had duidelijk gemaakt dat hij ook het bevel over de luchtmacht wilde hebben, maar dat hij er helemaal niet aan dacht om zich met bijvoorbeeld het Coastal command te bemoeien. Hij was het niet eens met de strategische doelstellingen die door de commandanten van de bommenwerpers werden nagestreefd tot op zekere hoogte, maar hij en zijn staf moesten het recht hebben hun inzichten over het gebruik van de luchtmacht in direct verband met Overlord duidelijk te maken en te laten gelden. Ze moesten zeggenschap hebben over de luchtmacht, in ieder geval in het stadium van de landingen en vooral ook nu, in de laatste negentig dagen ervoor.

Resultaat van Operation Pointblank

De langdurige aanvallen op de Duitse vliegtuigindustrie hadden de productie met 60 procent doen dalen. Volgens de gegevens waren tussen begin november en D-Day 5000 vijandelijke vliegtuigen vernield. Die feiten maakten, samen met de voortdurende aanvallen op vijandelijke vliegtuigen en de vijandelijke verliezen aan geoefende vliegers, dat er geen vrees meer behoefde te bestaan voor het optreden van Duitse Luftwaffe tijdens D-day en de slag om Normandië.